CİNSİYET VE MEKÂN ÇALIŞMALARI ARAŞTIRMA GRUBU
Araştırmacılar
- Dr. Öğr. Üyesi Meltem ERANIL DEMİRLİ
- Prof. Dr. Meltem GÜREL
Devam Eden Bilimsel Araştırma Projeleri
- Kadın Deneyimi Açısından Toplu Konut: TOKI Uzundere Örneği, Bilimsel Araştırma Projesi, Yaşar Üniversitesi, Aralık 2019 – Haziran 2020
Araştırmacılar:
- Dr.Öğr.Üyesi Meltem ERANIL DEMİRLİ
- Prof.Dr.Havva Meltem GÜREL
- İçmimar Bahar SEZEN
- İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü Öğrencisi İrem HIDIR
Özet: Kentsel dönüşüm, fiziksel boyutta olduğu kadar sosyal bağlamda da önemli bir role sahiptir. Devlet temsilcilerinin beyan ettiği şekline göre ise, daha çok fiziksel koşullarıyla ele alınan kentsel dönüşüm projeleriyle, düşük gelirli insanları daha iyi koşullar altında yaşatmak, onların beceri ve yeni iş kazanmalarını sağlamak amacıyla desteklenmesi hedeflenmektedir. Öte yandan, kentsel dönüşüm projelerini, sadece fiziksel değil, sosyal olarak da yeniden oluşturulması gerekliliğinin altını çizen eleştirel yaklaşımlar da bulunmaktadır.
Kentsel dönüşümün 2009’daki bir ayağı olarak, Kadifekale’de yaşayan kişiler kendi evlerinden TOKİ Uzundere Toplu Konut Projesi’ndeki yeni apartman bloklarına yerleştirilmiştir. Yapılan çalışmalarda görüldüğü üzere, bu kişiler, yeni apartmanlara taşınma konusunda gönüllü olmasalar da, toplumsal ve mekansal yönleriyle “kusursuz” çözüm olarak gösterilmiş olan TOKİ Uzundere toplu konutlarında yaklaşık 10 yıldır yaşamayı sürdürmektedir.
Bu bağlamda, proje TOKİ Uzundere’de konut içerisindeki kullanımda kurgu ile yaşanan arasındaki farklılıklarına, farklı cinsiyet ilişkilerine ve kadının mekan kullanım ve dönüştürme biçimlerinin analizine odaklanmaktadır. Bu çalışma, profesyonel tarafından tasarlanan mekanın, farklı potansiyellerini ortaya çıkaran kadınların mekânsal taktiklerini incelerken aynı zamanda toplumsal cinsiyette güç dengelerini, mevcut baskın kültürel algıları, klişeleri ve varsayımları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Analizler, toplu konut birimlerinde belirli yerlerin tip kullanımını veya kullanıcı tarafından ihtiyaçları doğrultusunda geliştirdiği taktikler ile bu mekanların birbirlerinden nasıl farklılaştığını gösterecektir.
Böylece bu proje ile gelecekte yapılacak toplu konut proje bina tipolojisine mimari alanda katkı sağlayacak öneriler geliştirilmesi için tasarımcı ve kullanıcı arasındaki mekan kullanım bağlantısı ve kullanıcının günlük sosyal yaşamına ışık tutulması amaçlanırken, toplumsal cinsiyet ve kadın çalışmaları alanlarında da kadının sosyal ve ev yaşamındaki konumuna hassasiyet oluşturması planlanmaktadır. Proje, ulusal alanda tek tip bir mimari kimlikle ortaya çıkan toplu konut projelerinin, yerel kullanıcı profili ve sosyo-kültürel yapısının göz önüne alınarak çeşitlendirilmesi gerekliliği yönünde ileride yapılacak tasarım çalışmalarına yol gösterecek nitelikte olacaktır.
Bu bağlamda, toplu konut projelerine odaklanan literatürdeki çalışmalar da eksik kalan iç mekan analizi ve kadın kullanıcının mekanı dönüştürmesi konuları, kadın kimliği inşası ve sosyal yaşamı yönünden konuyu ele alması, bu projeyi özgün ve önemli kılmaktadır. Proje yerel bir yapı bütününü incelese de kapsam ve anlam yönünden ulusal ve uluslararası çalışmalar arasına girme potansiyeline sahiptir.